1999 – 2009: Tweede Tsjetsjeense Oorlog

De Tweede Tsjetsjeense Oorlog (Russisch: Втора́я чече́нская война́) betrof een gewapend conflict tussen de Russische Federatie, de Tsjetsjeense Republiek Itsjkerië en verschillende islamitische groeperingen dat plaatsvond in Tsjetsjenië en de grensregio's van de Noordelijke Kaukasus van augustus 1999 tot april 2009.

Op 9 augustus 1999 infiltreerden Tsjetsjeense islamitische strijders Dagestan dat deel uitmaakt van de Russische Federatie. Daar riepen ze vervolgens de onafhankelijkheid uit en proclameerden ze een jihad tot alle "ongelovigen zijn weggedreven".[4] Als reactie hierop trokken Russische troepen Tsjetsjenië binnen op 1 oktober. De campagne stelde een einde aan de de facto onafhankelijkheid van de Tsjetsjeense Republiek Itsjkerië en herstelde de Russische federale controle over het gebied.

Tijdens de eerste campagne kwamen Russische militairen en pro-Russische Tsjetsjeense paramilitaire troepen oog in oog te staan met Tsjetsjeense separatisten in open gevechten en namen ze de hoofdstad Grozny in na een maandenlang durende belegering. Rusland nam de controle in Tsjetsjenië over in mei 2000. Na een volledig offensief bleven Tsjetsjeense militaire opstandelingen door de gehele Noordelijk-Kaukasische regio Russische slachtoffers maken en betwistten ze Ruslands politieke controle over Tsjetsjenië gedurende meerdere jaren. Bepaalde Tsjetsjeense separatisten maakten ook burgerslachtoffers in Rusland maar volgens sommige journalisten (onder wie Anna Politkovskaja) en enkele ex-KGB-agenten (o.m. Aleksander Litvinenko) gaat het om operaties onder valse vlag. Deze aanvallen, alsook de alomtegenwoordige mensenrechtenschendingen die begaan werden door Russische en separatistische troepen, werden veroordeeld door de internationale gemeenschap.

Medio 2000 droeg de Russische overheid zekere militaire operaties op aan pro-Russische Tsjetsjeense troepen. De militaire fase van deze operaties eindigde in april 2002 en de coördinatie van de veldoperaties werd eerst aan de FSB en vervolgens aan de MVD gegeven in de zomer van 2003.

In 2003 noemde de Verenigde Naties Grozny de "meest verwoeste stad op aarde".[5][6]

Tegen 2009 had Rusland de Tsjetsjeense separatistische beweging grotendeels uitgeschakeld en stopten grootschalige gevechten. De straten werden niet meer bezet door Russische legertroepen en het ministerie van Binnenlandse Zaken. Grozny onderging een wederopbouw en veel van de stadsgedeelten en de omliggende gebieden werden snel herbouwd. Toch is er af en toe sprake van geweld in de Noord-Kaukasus. Occasioneel worden bomaanslagen gepleegd en hinderlagen opgezet, gericht op federale troepen en troepen van de regionale overheden in het gebied.

Op 15 april eindigde de operatie in Tsjetsjenië officieel. Nu het leeuwendeel van het leger zich had teruggetrokken, was het aan de lokale politie om de voortgaande (eerder kleine) opstanden in toom te houden. De verbannen leider van de separatistische overheid Ahmed Zakajev riep op om de gewapende weerstand tegen de Tsjetsjeense politie te stoppen vanaf 1 augustus. Hij zei dat hij hoopte dat "vanaf deze dag de Tsjetsjenen elkaar nooit meer zullen beschieten".

Het exacte slachtofferaantal van het conflict is onbekend. De schattingen lopen uiteen van 50.000 tot 200.000 burgerdoden aan Tsjetsjeense zijde en 8.000 tot 40.000 aan Russische.

Beide partijen worden sterk bekritiseerd voor de vele begane mensenrechtenschendingen.[7]